Hoa Đăng Tiêu

Thuộc loại cây dây leo phát triển nhanh, nhiều cành nhánh, hoa đăng tiêu được gọi với nhiều tên nữa là hoa nữ uy, lăng tiêu, lan tiêu; Mỹ quốc tử vi, hậu ngạc lăng tiêu…. tên khoa học là Campsis grandiflora. Đăng tiêu xuất xứ từ phía Bắc Châu Mỹ, thuộc họ Núc nác – Bignoniaceae.

Thân đăng tiêu có màu nâu nhạt lâu năm hóa gỗ, trên những đốt cành có chùm rễ ký sinh với tốc độ phát triển mạnh mẽ, cây có thể leo cao hàng chục mét. Lá đăng tiêu hình bầu dục thuôn dài, nhọn ở hai đầu, mép có răng cưa, lá kép, màu xanh đậm và bóng.  Mùa đông cây ngủ đông, trút những chiếc lá rồi xuân sang lại đâm chồi nảy lộc để sum xuê cành nhánh đón mùa hè sang.

Hoa đăng tiêu có hình chuông, miệng loe ở đầu với các lớp cánh hoa dập dờn lượn sóng trông rất mềm mại với sắc đỏ cam, vàng cam, vàng, đỏ tươi rực rỡ đậm dần về mép hoa. Từng bông đã đẹp, hoa còn kết thành những chùm từ 5-8 bông càng làm cho hoa thêm nổi bật. Những chùm hoa mọc ở nách lá nên đăng tiêu rất sai hoa, chúng nhẹ nhàng buông rủ tạo nên khung cảnh lãng mạn. Chùm hoa khá bền tới 5-7 ngày, mùa nở rộ từ tháng 5-10 trông cây như một giàn hoa lửa khổng lồ, thiêu đốt mọi ánh nhìn.

Khi hoa tàn, quả bắt đầu hình thành dạng nang dài, cứng và nhọn ở hai đầu, trong chứa hạt có cán

Lợi ích và ứng dụng cây đăng tiêu

Với độ che phủ tốt, màu sắc tươi tắn rực rỡ, cây hoa đăng tiêu rất được ưa chuộng trong trang trí:

Những chùm hoa đăng tiêu xinh tươi đón nắng làm tâm điểm chú ý trên ban công nhà phố. Chỉ cần trồng một cây trong bồn để cây đu mình theo gió xuống các tầng dưới hoặc từ dưới lên các tầng trên bạn đã có một giàn dây leo đẹp vừa che nắng nóng ngày hè, vừa đem lại không khí trong lành tươi mát.

Nếu bạn muốn dễ dàng di chuyển cây hoa đi khắp nơi thì có thể trồng chậu cho cây leo theo hình dáng trụ leo và cắt tỉa theo ý muốn của bạn.

Tán lá dày, nhiều cây hoa đăng tiêu được lựa chọn làm cây leo giàn che mát ở hiên nhà, sân vườn, tô điểm thêm những chùm hoa tuyệt đẹp.

Ở Huế, nhiều nhà trồng đăng tiêu để cây leo bám qua cổng nhà tạo thành một chiếc cổng tự nhiên đẹp mắt tạo nên những hình ảnh đặc trưng cho xứ Huế mộng mơ.

Với khả năng leo bám tốt vào giá đỡ, Đăng tiêu còn được trồng để leo bám hàng rào tạo nên những bức tường xanh thu hút.

Không chỉ để trang trí, nhiều người còn trồng dây đăng tiêu để làm dược liệu trong Đông y:

Theo các sách y học cổ truyền ở Châu Á: Việt Nam, Nhật Bản, Trung Quốc thì cây hoa đăng tiêu được dùng chủ yếu lá các bông hoa mới nở, được phơi sấy ở nhiệt độ 50oC để đảm bảo chất lượng và màu sắc cho dược liệu.

Trong hoa đăng tiêu có chất apigenin có vị chua, ngọt, tính lạnh, có khả năng làm tan máu ứ, điều hòa kinh nguyệt, trừ phong, mát máu,vô kinh, bạch đới, băng huyết, phù sau đẻ, mụn trứng cá, mề đay, bệnh ngoài da… Hoa đăng tiêu còn là 1 trong số 25 vị trong thang thuốc chống thụ thai. Ngoài ra dây đăng tiêu còn được dùng chữa viêm loét âm đạo, gẫy xương, bỏng, bong gân, đại tiện ra máu…

Rễ đăng tiêu có tác dụng tiêu viêm, tan máu ứ, tiêu sưng, trị thấp khớp, viêm ruột, dạ dày.

Cách trồng chăm sóc cây đăng tiêu

Cây hoa đăng tiêu lớn nhanh, khỏe mạnh, ít sâu bệnh, chịu hạn, chịu được nhiều điều kiện khắc nghiệt nên rất dễ trồng và chăm sóc.

Ánh sáng: cũng như nhiều loại cây hoa dây leo khác, cây lan tiêu ưa thích những nơi có ánh sáng mặt trời hoàn toàn, càng nhiều nắng cây càng sai hoa với màu sắc đậm đà. Nếu trồng cây nơi thông thoáng như ban công và được tưới nước đầy đủ thì cây đăng tiêu vẫn phát triển tốt dù cây được trồng ở hướng Đông. Nếu trồng nơi thiếu sáng, cớm nắng thì cây nhiều lá, thậm chí còn không thấy hoa.

Nhiệt độ: Cây dây đăng tiêu ưa khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, chịu lạnh kém nên mùa đông rụng lá. Khoảng nhiệt độ ưa thích của cây từ 15-40oC.

Độ ẩm: cây đăng tiêu ưa ẩm trung bình.

Đất trồng: Đăng tiêu không kén đất, yêu cầu đất phải thoát nước tốt.

Tưới nước: Cây lớn nhanh nên cần tưới nước đầy đủ trong giai đoạn đang lớn. Khi thấy mặt đất hơi khô thì bạn nên tưới nước, tốt nhất vào buổi sáng, tưới chậm từ từ để đất ngấm dần.

Bón phân: thuộc loại cây háu ăn vì nhiều cành nhánh, lá nhiều hoa nhiều, phát triển nhanh nên cây hoa đăng tiêu ưa phân bón. Hàng tháng bạn nên bón cho cây, bón thúc vào giai đoạn cây chớm nụ ,khi hoa nở không bón phân đạm để không cản trở cây ra hoa.

Nên cắt tỉa cành nhánh cho cây vào mùa mưa vì tốc độ phát triển của cây trong mùa này cao. Hoa lại ra ở đầu ngọn, nách lá nên nhiều ngọn cây sẽ nhiều hoa, nên cắt tỉa cành nhánh mọc không theo trật tự để tập trung cho cành mập khỏe phát triển. nhặt lá vàng úa để tránh vi khuẩn gây nấm bệnh và tăng vẻ đẹp cho giàn.

Cây hoa đăng tiêu nhân giống đơn giản hiệu quả bằng cách giâm cành vì ở các đốt lá thường có rễ sẵn. Giâm cành tốt nhất vào mùa xuân, trên đất cát hoặc đất tơi xốp thoát nước tốt, ở nơi râm mát. Lựa cành bánh tẻ khỏe mạnh dài khoảng 20cm rồi ngâm vào nước khoảng 20 phút, rồi cắm nghiêng 1 góc khoảng 45o xuống giá thể ẩm. Chỉ khoảng 10 ngày cành đã mọc mầm, bén rễ, 1 năm sau đã có hoa.